کانون اسلامی انصاراختلال لجبازی و مقابله با آن
اختلال لجبازی و مقابله با آن
تعریف:
لجبازی حالتی است که فرد یا عمدا خود را به نشنیدن سخنان دیگران می‌زند و یا این که سعی می‌کند به خواسته‌های خود عمل کرده و به تذکرات دیگران اعتنایی نداشته باشد. این قبیل افراد به هیچ صراطی مستقیم نیستند و سخن کسی را نمی‌پذیرند.
نشانه‌های لجبازی:
۱- فرد لج باز با کوچکترین مخالفتی با خواسته‌هایش، بشدت ناراحت می‌شود و شروع به ناسزاگویی می‌کند یعنی تحمل راهنمایی و نصیحت دیگران را ندارد.
۲- کودک غالبا با افراد بزرگ تر، جر و بحث می‌کند و یا به طور مداوم سر به سر بچه‌های دیگر گذاشته و آن‌ها را عصبانی می‌کند.
۳- فرد لج باز غالبا، برای اشتباه خود دیگران را سرزنش می‌کند یا مقصر می‌داند (دلیل تراشی ابزار دفاعی اوست)
۴- فرد لج باز کوچکترین مقررات را زیر پا گذاشته و در مقابل آن بی اعتنایی می‌کند.
۵- شخص لج باز بسیار زود رنج بوده و از اطرافیان توقع بیش از حد دارد، علی رغم این که خود را متعهد به انجام سخن دیگران نمی‌داند.
۶- فرد لج باز بیشتر مواقع تنها بوده و نمی‌تواند ارتباط اجتماعی مناسبی برقرار کند.
۷- فرد لج باز دارای خلقی افسرده و مضطرب بوده و افکاری پریشان دارد.
علت‌های لجبازی:
لجبازی علت‌های مختلفی دارد ولی سه علت از همه مهمتر است:
الف) علل خانوادگی:
۱- وجود اختلال لجبازی در افراد خانواده، منجر به یادگیری فرد می‌شود.
۲- خانواده‌ای که رفتارهای فرزند خود را شدیدا کنترل می‌کند و معیار هویت افراد را قدرت می‌داند، کودک بخاطر ایجاد هویت برای خود، لجبازی می‌نماید تا بدین وسیله اعلام وجود و قدرت نمایی کند.
۳- بعضی از خانواده‌ها بین فرزندان خود، خواسته یا ناخواسته تبعیض قایل می‌شوند. البته این مسئله در محیط‌های کاری و کلاس‌های آموزشی نیز دیده می‌شود، در نتیجه افرادی که زمینه مناسب دارند تحت ثاثیر رفتار والدین، مدیران و یا معلمان اقدام به لجبازی می‌کنند.
ب) علل اجتماعی:
برخی مواقع دیده می‌شود که اجتماع موجب می‌شود تا فردی دست به لجبازی بزند.
۱- وجود حاکمان ناشایسته در راس حکومت یک جامعه.
۲- وجود مدیران ناکارآمد در پست‌های تصمیم گیری محیط‌های کاری.
۳- نامناسب بودن قوانین وضع شده با ارزش‌های حاکم بر جامعه و یا اعتقادات مذهبی مردم.
۴- ملاحظه بی عدالتی‌ها در توزیع قدرت، ثروت و ….
۵- حق کشی‌ها و تبعیض‌هایی که در محل آموزش یا کار اعمال می‌شود.
ج) علل روانی و فردی:
۱- بعضی از افراد استعداد ذاتی برای اظهار وجود و قدرت نمایی و جلب توجه از طریق لجبازی دارند.
۲- تعارض‌های حل نشده در دوران مقعدی عامل دیگری است که موجب لجبازی در بزرگسالی می‌شود.
۳- دست یافتن به خواسته‌ها در هنگام بروز رفتار لج بازانه، علت دیگری است که موجب بروز و تقویت این رفتار می‌شود.
۴- تقویت شدن این رفتار به وسیله تسلیم شدن والدین در مقابل این گونه رفتارها نیز عامل دیگری است که فرزندانی را که احساسات درک نشده هیجانات فهمیده نشده از سوی والدین دارند به سمت لجبازی سوق دهد.
روش‌های مقابله با لجبازی:
– علت یابی: یکی از اساسی ترین روش‌ها، تلاش برای یافتن علت لجبازی، تسلیم نشدن در مقابل رفتارهای لج بازانه و دقت در عدم تقویت این قبیل رفتار در وجود کسی است، که گرفتار این اختلال می‌باشد.
– تقویت رفتار غیر لجبازانه: روش دیگر مقابله، تقویت رفتارهایی است که از کارکنان، شاگردان و یا فرزندان سر می‌زند و از آن‌ها بوی لجبازی استشمام نمی‌شود.
– خودداری از بحث کردن: به محض احساس لجبازی با کنار کشیدن، مثلا به بهانه‌ای به اتاق دیگر رفتن هنگام بحث و یا تغییر دادن موضوع بحث.
– خودداری از چترهای حمایتی: یعنی احتراز از حمایت کودک به وسیله یکی از والدین، هنگامی که با دیگری لجبازی می‌کند و یا خودداری از تایید رفتار کارمند و یا شاگردی که به طور غیر منطقی و با قصد به کرسی نشاندن حرف خود با همکارش و یا همکلاسی بحث می‌کند.
– پرهیز از قضاوت عجولانه: اگر در وجود خود چنین رفتاری را احساس می‌کنید بهتر است آستانه تحمل خود را نسبت به سخن دیگران افزایش دهید و خود را متعهد کنید که بدون سند و بر اساس شنیده‌ها و یا پندارهای شخصی خود درباره موضوعی و یا کسی قضاوت و ارزشیابی نکنید.
– استفاده از تکنیک مذاکره: بعضی از افراد در تصور و ضمیر خود نسبت به عمل و رفتار خویش دلایلی دارند که آنان را وادار به انجام عملی می‌کند. لذا اگر در رفتار کسی عمل لجبازی ملاحظه کردید، بهتر است درباره دلایل و یا مشکلاتش با او صحبت کنید.
– خودداری از امر و نهی و اخطار بیش از حد و تکراری: بعضی وقت‌ها « بکن، نکن‌های مکرر» موجب ایجاد لجبازی می‌شود.
– پرهیز از حساسیت‌های افراطی: حساسیت‌های بدون ذکر دلیل درباره رفتار، پوشش، نوع آرایش و حتی پذیرش و یا عدم پذیرش عقیده‌ای، باعث می‌شود تا شخص دست به لجبازی بزند. بنابراین سعی کنید نسبت به موضوع و یا مسئله خیلی متمرکز نشوید و اگر قصد ارشاد و راهنمایی دارید، با فاصله‌های زمانی آن را انجام دهید.
تهیه کننده: خانم سعادت
منبع: عنوان: مهارت های اساسی زندگی سالم (مهارت های مقابله ای)
نویسنده: خسرو امیر حسینی
